Câu chuyện về cuộc đời của Trung tướng Châu Văn Mẫn là bài học sống động nhất để thế hệ trẻ hôm nay noi theo. ẢNH: V.B

Tuổi thiếu niên lên đường theo cách mạng

Từ thời niên thiếu đến cả thanh xuân của Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Trung tướng Châu Văn Mẫn là những bước chân băng rừng, vượt suối, luồn qua những trận càn, đối diện với những trận đánh mà bom đạn luôn có thể cướp đi mạng sống bất cứ lúc nào.

Ông bị bắt vào tháng 1.1970 khi đang thực hiện nhiệm vụ kết nối cơ sở cách mạng trong vùng địch kiểm soát. Ông chịu mọi cực hình tra tấn tàn bạo: đánh đập, dùng điện, nhấn nước… nhưng vẫn giữ vững bí mật. Vì không khai thác được thông tin, không "bẻ" được ông, nên địch đày ông ra nhà tù khổ sai tại Côn Đảo.

Tất cả những điều đó tạo nên một con người mà hôm nay thế hệ trẻ được giao lưu và lắng nghe trong chương trình giao lưu trực tuyến "Những câu chuyện thời hoa lửa" do TW Đoàn chỉ đạo, Báo Thanh Niên thực hiện, không chỉ để tri ân, mà để học hỏi, để cảm nhận sức mạnh của niềm tin và lòng trung kiên.

Chương trình giao lưu với trung tướng Châu Văn Mẫn không chỉ để tri ân, mà để học hỏi, để cảm nhận sức mạnh của niềm tin và lòng trung kiên. ẢNH: LÊ THANH HẢI

Ông kể, khoảng năm 1960, gia đình ông từ Quảng Nam lên Đắk Lắk định cư. Vì gia đình ông thuộc thành phần cộng sản nên chế độ Ngô Đình Diệm lúc bấy giờ đã đưa hết lên vùng "rừng sâu nước độc".

Nhưng địch vẫn không để yên, cứ càn quét và đốt sạch nhà cửa. Không có lương thực thực phẩm để nuôi gia đình, ba mẹ ông phải đi làm đồn điền cao su ở cây số 48, QL21. Ở đó là vùng tranh chấp, ban ngày địch chiếm, ban đêm quân ta vào hoạt động.

Ông chứng kiến cảnh quê hương, đất nước, làng xã bị kẻ thù xâm lược, tàn phá khắp nơi. Ở ngoài quê (Bình Sa, Thăng Bình; nay là xã Thăng Trường, TP.Đà Nẵng), bà nội, 2 đứa cháu mới sinh và người thân của ông bị bom địch không tìm được xác; ở Đắk Lắk thì nhà cửa bị đốt sạch.

Kể đến đây, giọng ông mạnh mẽ, đầy quyết tâm như lòng căm phẫn trỗi dậy ở cậu bé mới 14, 15 tuổi ngày nào trước tội ác của giặc đang tàn phá quê hương, đất nước. Ông nói: "Ngày đó dù tôi còn nhỏ nhưng nhìn thấy cảnh tàn ác nên lòng căm thù giặc cao độ, chỉ thấy cách mạng và giải phóng là con đường đi đúng, nên tôi tham gia cách mạng từ những việc nhỏ đến lớn mà cấp trên giao".

14 tuổi ông Châu Văn Mẫn đã đi làm cách mạng. ẢNH: NVCC

Nhiệm vụ đầu tiên mà cậu bé ngày đó được giao là nắm tình hình địch trên tuyến đường QL21 từ Buôn Ma Thuột đến Nha Trang, cũng như tình hình ở các đồn điền. Ở thời điểm đó, ông chưa hề được hướng dẫn, hay tập huấn gì, nhưng giao việc thì ông làm và làm hết sức mình.

Mỗi đêm ông phải đếm các đoàn xe của địch vận chuyển qua tuyến đường, rồi phân loại từng xe. Ông cho biết lúc đó còn nhỏ, giao nhiệm vụ như vậy cũng thấy trách nhiệm nặng nề. Vì chỉ cần nháy con mắt là có thể mất mấy xe đi qua, nên cứ căng mắt ra đếm. Đến nỗi sau này con mắt ông bị tật cứ nháy liên tục.

Sau khi nắm được tình hình của địch, ông tập hợp, viết báo cáo rồi mang ra hộp thư bí mật trong rừng, đợi cán bộ của ta vào nhận. Cứ thế, ngày qua ngày, đôi chân thoăn thoắt của cậu bé cứ luồn lách qua từng đội phục kích của địch để đưa được tin tức đến cho quân ta.

Nhưng sao tránh được những lần suýt mất mạng. Ông kể: "Trong rừng sâu nước độc, thú dữ rất nhiều, nhất là hổ nên vô cùng nguy hiểm. Nhưng nguy hiểm hơn vẫn là địch phục kích. Có lần trên đường đi đưa thông tin ra ngoài, địch thấy tôi nên lên đạn chuẩn bị bắn; nghe tiếng lên đạn biết lính phục kích, tôi liền rẽ hướng để bọn họ nghĩ mình đi xem rẫy".

Hỏi ông: "Lúc đó mới 15, 16 tuổi, ông có sợ không?", ông nói: "Cũng sợ chứ. Nhưng nhiệm vụ được giao thì phải thực hiện và bằng mọi cách phải hoàn thành".

Vị trung tướng nhớ lại: "Lúc đó tôi còn nhận nhiệm vụ làm sao trong thời gian rất ngắn phải xây dựng được lực lượng của mình thật nhiều trong vùng địch; phải xây dựng được mỗi thôn, ấp có một cơ sở bí mật để làm nòng cốt cho công tác nắm tình hình. Với trọng trách đó nên tôi rất cố gắng. Lúc đó nhận nhiệm vụ và cứ thế mà làm, chứ không hề được chỉ dạy".

Vượt lên trên tất cả, nhờ sự mưu trí và bản lĩnh đã giúp ông hoàn thành nhiệm vụ trong điều kiện vô cùng tàn khốc của chiến tranh. 

Quá trình nỗ lực, phấn đấu không ngừng nghỉ

Nhưng con đường ấy không chỉ có những thành công thầm lặng. Không lâu sau, ông phải đối mặt với thử thách khắc nghiệt nhất của đời mình: bị địch phát hiện, bắt giữ và giam cầm. Những năm tháng trong nhà tù Buôn Ma Thuột rồi Côn Đảo đầy tra tấn, áp bức, chính là minh chứng sống động cho ý chí kiên trung, tinh thần bất khuất và lòng trung thành tuyệt đối của người chiến sĩ cách mạng trong thời hoa lửa.

Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, trung tướng Châu Văn Mẫn. ẢNH: THANH HẢI

Bao nhiêu trận đòn roi và đủ mọi hình thức tra tấn tàn khốc nhất ông đều trải qua. Hồi tưởng lại, ông như thấy từng thớ thịt của mình còn in hằn những thương tích. Đưa tay lên ngực trái, ông cho biết suốt những năm sau này ông phải sống và điều trị với bệnh tim vì ngày đó địch tra tấn và đánh quá dã man: "Tụi nó đánh cho sau này mình có trở về cũng thân tàn ma dại, không làm được gì".

Với ý chí sắt đá và niềm tin kiên trung, sau này khi bị đày ra Côn Đảo, ở trong tù ông vẫn nỗ lực học tập để nâng cao trình độ văn hóa, vì ông tin sẽ có ngày đất nước giải phóng, ông được trở về và tiếp tục cống hiến.

Sau giải phóng, khi không còn đối mặt với bom đạn hay xiềng xích, ông tiếp tục một con đường khác - con đường phục vụ đất nước bằng sự âm thầm, bền bỉ. Khi các cựu tù trở về đất liền với gia đình, người thân, ông vẫn chọn ở lại đảo. Với nhiệm vụ đầu tiên được giao là bảo vệ cổng, ông lại tiếp tục học tập để nâng cao kiến thức. Bằng cái máy đánh chữ của quân địch để lại, ông mày mò tự học đánh chữ. Thế rồi, từ chàng bảo vệ, ông trở thành văn thư đánh chữ. Ông lại tiếp tục học tập và nâng cao nghiệp vụ, dần dần lên Phó văn phòng Ty an ninh Côn Đảo, rồi Phó công an H.Côn Đảo (cũ).

"Tôi cố gắng rất nhiều, vừa học, vừa làm. Học thật và làm thật. Vì nếu không có trình độ thì làm sao cống hiến được", ông khẳng định. Với tinh thần "học thật, làm thật", từ việc tự học trong chốn "địa ngục trần gian", ra tù ông hoàn thành chương trình phổ thông, rồi lên đại học, thạc sĩ, tiến sĩ.

Ông nhắn gửi bạn trẻ hôm nay phải cố gắng ra sức học tập, học nhiều hơn để cống hiến được nhiều hơn. ẢNH: V.B

Sau này ông đã trải qua nhiều vị trí quan trọng: Giám đốc Công an tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ), sau đó được điều động lên T.Ư, giữ chức Phó tổng cục trưởng, phụ trách Tổng cục Xây dựng lực lượng Công an nhân dân, Bộ Công an. Trên hành trình cống hiến không ngừng ấy, ông được phong quân hàm trung tướng, khẳng định uy tín, năng lực và sự tận tụy với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Quá trình phấn đấu, nỗ lực không ngừng nghỉ để học hỏi, vươn lên và không chịu khuất phục dù trong ngục tù của ông là bài học sống động nhất để thế hệ trẻ hôm nay noi theo.

Nhắn gửi đến thế hệ trẻ, ông nói: "Các bạn trẻ trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng hãy vững niềm tin; hãy cố gắng học để nâng cao trình độ. Phải học thật nhiều để giỏi về công nghệ số, dẫn dắt cho thế hệ hôm nay và mai sau phát triển. Cố gắng xa lánh tệ nạn xã hội: cờ bạc, rượu chè, vi phạm pháp luật… Phấn đấu rèn luyện trở thành người thanh niên thế hệ mới trong kỷ nguyên vươn mình, để xây dựng đất nước phát triển giàu mạnh".