Nữ cử nhân Sinh học 'đánh thức' vùng dược liệu, làm giàu ở đất Cố đô

15:11 12/12/2025     88

3 Chương trình   Chị Trịnh Thị Hòa với khát vọng khởi nghiệp làm giàu trên quê hương, đã góp phần thay đổi tư duy sản xuất, tạo sinh kế bền vững cho người dân Yên Sơn (Ninh Bình), bảo tồn nguồn gen, cũng như dược liệu quý và nâng cao giá trị kinh tế. Sản phẩm dược liệu của miền đất cố đô không chỉ phủ sóng thị trường trong nước mà còn vươn ra nước ngoài.

Ấn tượng về Yên Sơn (Ninh Bình) hôm nay là sắc màu, hương vị của nhiều loại cây dược liệu như nghệ, cà gai leo, sắn dây… được canh tác quy mô, ứng dụng công nghệ thay thế những mảnh vườn tạp trước đây. Người góp phần vào sự “thay da đổi thịt” ấy là chị Trịnh Thị Hòa (SN 1990) - Phó Giám đốc Hợp tác xã sản xuất và tiêu thụ dược liệu Yên Sơn.

Tư duy mới trên nền đất cũ

Chị Trịnh Thị Hòa tốt nghiệp chuyên ngành Sinh học (Đại học Vinh, Nghệ An), có thời gian trải nghiệm, làm việc ở vườn quốc gia lớn như Bạch Mã (Huế), Cúc Phương (Ninh Bình).

Càng tìm hiểu, trải nghiệm thực tế, chị càng nhận thấy quê hương Yên Sơn sở hữu “kho báu” quý giá là thổ nhưỡng, khí hậu thích hợp cho cây dược liệu; càng thêm trăn trở trước thực tế tiềm năng ấy chưa được "đánh thức", lãng phí. Người dân hoặc bỏ hoang đất, vườn tạp, hoặc khai thác tự phát dẫn đến giá trị kinh tế thấp và nguồn gen quý cây dược liệu dần cạn kiệt.

 

Chị Hòa khởi nghiệp với cây dược liệu trên quê hương. Ảnh: NVCC

 

Điều này đã thôi thúc chị Hòa trở về quê khởi nghiệp gắn với cây dược liệu và chọn mô hình hợp tác xã làm "bệ phóng". Chị tin rằng, chỉ có mô hình hợp tác xã mới giải được thách thức về quy mô, tập hợp được đất đai, nhân lực để áp dụng quy trình chuẩn và tạo ra sức mạnh đàm phán với thương lái. Bảo đảm bà con nông dân là người được hưởng lợi từ sự phát triển của chuỗi sản phẩm. Năm 2017, Hợp tác xã Sản xuất và Tiêu thụ Dược liệu Yên Sơn ra đời.

"Sau khi đi học và làm việc bên ngoài, tôi nhận ra Yên Sơn có nguồn thổ nhưỡng và khí hậu vô cùng ưu đãi, lại sở hữu hàng trăm loại cây dược liệu quý giá mà bà con đang bỏ phí hoặc khai thác tự phát. Điều khiến tôi quyết tâm là mong muốn thay đổi tư duy sản xuất cũ, tạo ra một sinh kế bền vững, vừa bảo tồn được nguồn gen dược liệu quý, vừa nâng cao giá trị kinh tế trên chính mảnh đất quê hương. Nhìn thấy tiềm năng và mong muốn giúp đỡ bà con là động lực lớn nhất của tôi”, chị nói.

Thời gian đầu khởi nghiệp, chị Hoà gặp không ít khó khăn, thách thức, nhất là vốn hạn chế và người dân còn nghi ngờ về hiệu quả kinh tế từ việc trồng dược liệu theo quy trình mới.

Để giải bài toán này, chị làm thí điểm và mời người dân đến trực tiếp theo dõi cây phát triển, so sánh năng suất, chất lượng so với cách làm truyền thống. Chị bền bĩ vận động, thuyết phục và hướng dẫn người dân tham gia trồng dược liệu theo lối canh tác, quy trình mới với phương châm "mưa dầm thấm lâu" và những lớp tập huấn cầm tay chỉ việc ngay tại ruộng. Bên cạnh đó, chị tích cực tìm kiếm các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp, vốn ưu đãi từ các tổ chức tín dụng nông nghiệp để giải thế khó về vốn.

Chị Hòa bên sản phẩm từ dược liệu của hợp tác xã Yên Sơn. Ảnh: NVCC

 

Nông nghiệp hữu cơ, chuỗi khép kín

Với mục tiêu sản phẩm an toàn tuyệt đối, chị Trịnh Thị Hòa kiên định xây dựng mô hình nông nghiệp xanh bền vững bằng cách ứng dụng công nghệ và quy trình hữu cơ “3 không” không hoá chất, thuốc bảo vệ thực vật, không phân bón hóa học, không chất bảo quản.

Chị Hòa chia sẻ: "Đây là quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và đầu tư". Trong đó, có việc kết nối, phối hợp với các chuyên gia, viện nghiên cứu dược liệu để tạo được quy trình riêng, nhất là phân bón hữu cơ vi sinh phù hợp với dược liệu. Dành quỹ đất thử nghiệm để so sánh hiệu quả của phân bón hữu cơ với phân bón hóa học, cả về năng suất, hoạt chất và chi phí. Đầu tư các thiết bị hiện đại như máy sấy lạnh, máy chiết xuất, máy đóng gói để kiểm soát chất lượng ngay sau thu hoạch, tránh nấm mốc và thất thoát hoạt chất.

 

Sản phẩm dược liệu của hợp tác xã đạt chứng nhận OCOP.

 

Với việc đầu tư này, mô hình sản xuất, chế biến dược liệu Yên Sơn đã tạo nên chuỗi giá trị khép kín, từ vùng trồng, thu hoạch, chế biến, đóng gói.

Các sản phẩm như tinh bột nghệ, viên cà gai leo mật nhân, viên hà thủ ô của hợp tác xã Yên Sơn đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, 4 sao của tỉnh Ninh Bình, đạt cúp Sản phẩm Vàng vì Nông nghiệp Việt Nam và đặc biệt là đạt chuẩn ISO 22000:2018.

Tạo sinh kế bền vững, thương hiệu vươn xa

Với nỗ lực bền bĩ của Phó Giám đốc 9X Trịnh Thị Hòa cùng các cộng sự, hợp tác xã dược liệu Yên Sơn gặt hái nhiều thành công, đạt doanh thu tiền tỉ mỗi năm và góp phần thay đổi diện mạo kinh tế nông thôn rõ rệt.

Trên cùng một diện tích canh tác, cây dược liệu mang lại thu nhập cao gấp 3-5 lần so với trồng màu truyền thống.

Nhận thức người dân thay đổi, từ chỗ trồng tự phát đã chuyển sang nông nghiệp chuyên nghiệp, có hợp đồng, có quy trình và có thương hiệu để góp phần xoá đói giảm nghèo bền vững.

Hơn thế, mô hình đã tạo được sinh kế bền vững, thu nhập ổn định đối với 24 nhân công tại nhà máy chế biên và hơn 150 xã viên, lao động thời vụ tại các vùng trồng. Trong đó, có nhiều lao động là phụ nữ trung niên – những người vốn khó tìm việc ở nông thôn.

 

Chị Hòa (áo đỏ) giới thiệu sản phẩm dược liệu Yên Sơn trong khuôn khổ lễ trao giải chung kết cuộc thi phụ nữ khởi nghiệp toàn quốc năm 2024. Ảnh: NVCC

Chị Hòa giới thiệu sản phẩm tới đại biểu quốc tế trong khuôn khổ Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ IX diễn ra tại Hà Nội. Ảnh: NVCC

 

Không dừng lại đó, chị Hòa còn đưa hợp tác xã bắt nhịp xu hướng chuyển đổi số. Tem truy xuất nguồn gốc QR Code được áp dụng để minh bạch hóa quy trình sản xuất. Các sản phẩm của dược liệu Yên Sơn được phủ sóng nhiều sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, với 70% đơn hàng đến từ kênh trực tuyến. Sản phẩm dược liệu Yên Sơn cũng đã vươn sang thị trường Anh quốc.

Theo chị Hòa, để sản phẩm dược liệu Yên Sơn vươn xa như vậy, bên cạnh việc tận dụng công nghệ để quảng bá giới thiệu, thì chất lượng đóng vai trò cốt lõi. Sản phẩm bảo đảm nguồn gốc sạch, không sử dụng hoá chất, chất bảo quản và có chứng nhận kiểm nghiệm rõ ràng. Truyền tải chân thực câu chuyện về người nôn dân, giá trị văn hoá bản địa và hành trình làm nông nghiệp tử tế. “Khách hàng ngày nay mua sản phẩm kèm theo cả niềm tin và câu chuyện”, chị nói.

Hành trình khởi nghiệp với cây dược liệu của miền đất Yên Sơn (Ninh Bình) của chị Trịnh Thị Hòa là minh chứng sống động cho tinh thần xung kích của tuổi trẻ dám nghĩ, dám làm, dám thay đổi để kiến tạo nên những giá trị bền vững ngay trên mảnh đất quê hương.

 

Chị Hòa là một trong những gương thanh niên khởi nghiệp tiêu biểu của Ninh Bình. Ảnh: NVCC

Theo TPO Tweet